Auteur: Jaap Versfelt, Medisch reviewer: drs. Wardell Amerika, neuroloog.
Kernboodschappen van het artikel Migraine en leefstijl: wat zegt de wetenschap
Leestijd 15 minuten
- Definitie Migraine is een neurologische aandoening met verschillende fasen en waarbij sprake is van een erfelijke gevoeligheid voor prikkels.
- Prevalentie In Nederland waren in 2023 293.400 mensen met migraine bekend bij de huisarts. Het werkelijke aantal mensen met migraine ligt hoger: 14 tot 15 procent van alle volwassenen.
- Oorzaak De beste verklaring van migraine is dat een grote gezichtszenuw (de trigeminuszenuw) te actief wordt. Daardoor komen stoffen vrij zoals CGRP (een neurotransmitter), die hoofdpijn en andere migraineklachten veroorzaken.
- Risicofactoren Genetische aanleg, leefstijl en triggers zoals hormonale schommelingen, stress en voeding beïnvloeden migraine.
- Beperkingen medicatie Medicijnen kunnen symptomen onderdrukken of aanvallen verminderen, maar hebben vaak bijwerkingen en geen genezend effect.
- Triggers Triggers vermijden kan lastig zijn onder meer doordat er individuele verschillen zijn, vanwege misinterpretatie van waarschuwingssignalen en door psychologische factoren.
- Voeding Er zijn aanwijzingen dat het ketogeen dieet, het DASH-dieet en omega-3 vetzuren migraineaanvallen kunnen verminderen.
- Slaap Slechte slaap vergroot de kans op een migraineaanval, terwijl een regelmatig slaappatroon en goede slaaphygiëne de frequentie van de aanvallen kunnen verlagen.
- Beweging Matig-intensieve beweging kan een positief effect hebben op migraine, hoewel het effect mogelijk kleiner is dan dat van interventies gericht op andere leefstijlfactoren.
- Stress Stress is een belangrijke trigger en kan verminderd worden met therapieën zoals cognitieve gedragstherapie, biofeedbacktherapie en ontspanningstechnieken.
- Conclusie Leefstijlaanpassingen op het gebied van voeding, slaap, beweging en stressmanagement kunnen migraineaanvallen aanzienlijk verminderen.
1. Wat is migraine
Migraine is een invaliderende hersenziekte die wordt gekenmerkt door meerdere fasen: waarschuwingsfase, aura, hoofdpijn en herstelfase. Migraine kent een erfelijk bepaalde gevoeligheid voor prikkels (‘triggers’). Een overmaat aan triggers kan dat leiden tot een migraineaanval. Migraine kan gepaard gaan met hoofdpijn, maar dat is niet altijd het geval.
2. Hoe vaak komt migraine voor
In 2023 waren er naar schatting 293.400 mensen met migraine bekend bij de huisarts (dat is 2 procent van de Nederlandse bevolking). Er melden zich jaarlijks ongeveer 124.000 mensen met nieuwe klachten van migraine bij de huisarts. Dit aantal nieuwe diagnoses is in de afgelopen tien jaar vrijwel constant gebleven (VzInfo).
Deze cijfers zijn vrijwel zeker een onderschatting van het werkelijk aantal mensen met migraine in Nederland. Wereldwijd wordt geschat dat 14 tot 15 procent van alle volwassenen migraine hebben (Steiner, 2023). Veel mensen gaan niet naar de huisarts maar accepteren migraine als een feit, niet als een aandoening die behandeld kan worden.
3. Oorzaken migraine
De meest geaccepteerde theorie over hoe migraine ontstaat, is de trigeminovasculaire hypothese. Deze stelt dat mensen met migraine gevoeliger zijn voor prikkels omdat bepaalde zenuwen in het hoofd (de trigeminale zenuwen) overactief worden. Dat maakt dat de zenuwen sneller reageren op stoffen die bloedvaten beïnvloeden, zoals CGRP, een belangrijke chemische stof die betrokken is bij migraine (Neri, 2023).
4. Risicofactoren voor migraine
Migraine wordt beïnvloed door een combinatie van genetische factoren, de leefstijl en specifieke triggers. Deze risicofactoren bepalen niet alleen de gevoeligheid voor migraine, maar kunnen ook invloed hebben op de frequentie en ernst van de aanvallen.
4.1 Genetische factoren
Migraine komt drie tot vier keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, wat wijst op de invloed van hormonale en genetische factoren (Hersenstichting). Daarnaast komt migraine vaak voor in families, wat suggereert dat een genetische aanleg een belangrijke rol speelt. Mensen met een familielid dat aan migraine lijdt, hebben een verhoogd risico om zelf ook migraine te ontwikkelen. Onderzoekers hebben specifieke genetische varianten geïdentificeerd die de kans op migraine vergroten, vooral bij de vorm die gepaard gaat met aura.
4.2 De leefstijl
Leefstijlfactoren spelen een grote rol bij migraine en kunnen zowel de frequentie als ernst van de aanvallen beïnvloeden:
- Obesitas Obesitas (BMI ≥ 30) hangt samen met een bijna twee keer grotere kans op migraine (Bigal, 2006).
- Beweging Een laag niveau van fysieke activiteit hangt samen met een hogere frequentie van migraineaanvallen (Bond, 2015).
- Slaap Slaapstoornissen, slechte slaapkwaliteit en een te korte of juist te lange slaapduur worden erkend als oorzaken van hoofdpijn (Sullivan, 2019).
- Stress Een stressvol leven is gelinkt met migraine. Angststoornissen en depressie komen vaker voor bij mensen met migraine (Agbetou, 2022).
- Middelengebruik Alcohol kan een trigger zijn voor migraineaanvallen. Roken kan ook bijdragen aan migraineaanvallen (Agbetou, 2022).
4.3 Triggers
Triggers zijn externe of interne factoren die een migraineaanval kunnen uitlokken. De meest voorkomende triggers zijn menstruatiecyclusveranderingen, weersveranderingen, vasten, luchtdruk, en ‘ontspanning’ na een stressvolle periode. Geuren zoals parfum en chemische stoffen evenals fel licht kunnen de gevoeligheid vergroten (Marmura, 2018).
5. Beperkingen van medicamenteuze behandelingen
Helaas is er nog geen behandeling die migraine kan genezen. Medicijnen kunnen de gevoeligheid voor prikkels die een aanval uitlokken niet wegnemen, maar ze kunnen wel bijdragen aan het verminderen van de frequentie, ernst en impact van migraineaanvallen. Er zijn twee belangrijke benaderingen: de aanvalsbehandeling en de preventieve behandeling (Shamliyan, 2013):
- Aanvalsbehandeling Tijdens een migraineaanval kunnen medicijnen worden ingezet om de symptomen zoals hoofdpijn en misselijkheid te onderdrukken of zelfs een migraineaanval te doorbreken. Hiervoor wordt vaak gestart met paracetamol of NSAID’s zoals ibuprofen en diclofenac. Wanneer deze niet effectief genoeg zijn, kan een behandeling met triptanen worden overwogen.
- Preventieve behandeling Naast het direct aanpakken van migraineaanvallen kan geprobeerd worden de frequentie en ernst van migraineaanvallen te verminderen. Dat kan met ‘onderhoudsmedicatie’. Veelgebruikte onderhoudsmedicijnen zijn onder andere propranolol en metoprolol (bètablokkers), candesartan (angiotensine-II-receptorblokker), topiramaat en valproïnezuur (anti-epileptica). Daarnaast kunnen ook botoxbehandelingen en injecties met CGRP-remmers de migraine verbeteren. Onderzoek wijst uit dat hoewel deze middelen effectief kunnen zijn, het gebruik hiervan ook bijwerkingen kan geven. Voorbeelden hiervan zijn vermoeidheid, gewichtsveranderingen en geheugenproblemen. Soms zijn deze bijwerkingen dermate vervelend dat patiënten met de behandeling stoppen.
6. Waarom het werken aan triggers lastig kan zijn
Het richten op triggers als een manier om migraine te voorkomen spreekt zowel patiënten als zorgverleners aan. Gezien de beperkte effectiviteit van medicijnen is dat logisch. Het vaststellen van triggers voor migraineaanvallen is echter ingewikkeld, waardoor het vermijden ervan niet altijd effectief is. Daar is een aantal redenen voor (Marmura, 2018):
- Variabiliteit en complexiteit Triggers verschillen aanzienlijk per persoon. Wat bij de ene patiënt een migraineaanval uitlokt, heeft mogelijk geen effect op een andere. Wat bovendien de ene keer bij een persoon tot migraine leidt, doet dat soms een volgende keer niet. Daarnaast is één enkele trigger zelden voldoende om een migraineaanval uit te lokken. Vaak is dat een combinatie van factoren, zoals stress en hormonale veranderingen. Deze complexiteit maakt het lastig om triggers vast te stellen.
- Waarschuwingssignalen zijn geen triggers Waarschuwingssignalen zoals vermoeidheid, stemmingswisselingen of voedselcravings kunnen uren tot dagen voordat een migraineaanval daadwerkelijk begint optreden. Deze symptomen worden vaak verward met triggers, terwijl ze in feite al het begin van een migraineaanval zijn.
- Psychologische factoren De verwachting of angst dat een bepaalde trigger een aanval zal uitlokken (bijvoorbeeld een fel licht of bepaalde geur) kan juist tot een migraineaanval leiden, het zogenaamde nocebo-effect.
Door deze drie factoren is het identificeren van triggers vaak niet makkelijk. Het gebruik van migrainedagboeken kan daarbij helpen. Wat wellicht nog beter werkt is het focussen op gezonde leefstijlkeuzes om de oorzaken van migraine aan te pakken.
7. Leefstijlpijler 1: migraine en voeding
Verschillende voedingspatronen zijn onderzocht op hun effect op migraine. Een aantal daarvan is mogelijk effectief, zoals het ketogeen dieet, het DASH dieet (Ruiz, 2025, Nguyen, 2024) en een dieet rijk aan omega 3-vetzuren uit vis. Het bewijs hiervoor is echter beperkt, en meer onderzoek is nodig om definitieve conclusies te kunnen trekken.
7.1 Ketogeen dieet
Bij het ketogeen dieet wordt de hoeveelheid koolhydraten beperkt tot maximaal 20 tot 50 gram per dag. Koolhydraten komen uit suikers (uit bijvoorbeeld koekjes en frisdranken) en zetmeel (zoals uit aardappelen, brood en rijst). Het dieet heet het ketogeen dieet omdat bij een sterke koolhydraatbeperking het lichaam ketonen gaat produceren. Als glucose (bloedsuiker) uit koolhydraten minder beschikbaar is, gaan de hersenen de ketonen als energiebron gebruiken.
In een overzichtsstudie uit 2023 werden tien onderzoeken naar het effect van het ketogeen dieet bekeken (Neri, 2023). De studie laat zien dat een ketogeen dieet mogelijk voordelen biedt bij de behandeling van migraine. Er blijkt een vermindering te zijn van de frequentie van migraineaanvallen, waarbij sommige studies een afname van minimaal 50 procent in het aantal aanvallen bij 58 tot 83 procent van de patiënten rapporteerden. De auteurs van de overzichtsstudie maken hierbij de opmerking dat slechts drie van deze tien onderzoeken gerandomiseerd waren. Gerandomiseerd onderzoek (randomised controlled trials of RCTs) vormen het sterkste niveau van bewijs.
Recenter zijn er nog twee studies uitgevoerd:
- Caprio, 2023. Deze RCT liet zien dat een ketogeen dieet (minder dan 50 gram koolhydraten per dag) effectiever is dan een mediterraan dieet in het verminderen van het aantal aanvallen: min 6 versus min 2 migrainedagen per maand.
- Olivito, 2024. Deze cohort-studie liet zien dat een ketogeen dieet (in dit geval: minder dan 25 gram koolhydraten per dag) het aantal aanvallen van 17 naar 3 per maand omlaagbracht en het de ernst van deze aanvallen van 8 naar 4 (op een schaal van nul tot tien) verlaagde.
Over het waarom van de werking van het ketogeen dieet moeten de onderzoekers nog speculeren. Uit onderzoek blijkt dat de hersenen tijdens een migraineaanval moeite hebben om voldoende energie te produceren. Het ketogeen dieet zorgt ervoor dat de hersenen overschakelen van glucose als brandstof naar ketonen, waardoor dit energietekort kan worden opgeheven (Neri, 2023).
In de praktijk lijkt het overigens niet eens nodig om koolhydraten zo sterk te beperken als een ketogeen dieet voorschrijft. Door het elimineren van rijst, brood, pasta en pizza’s kan al veel voordeel worden bereikt.
7.2 DASH-dieet
Het DASH-dieet (dietary approaches to stop hypertension) is oorspronkelijk ontwikkeld om hoge bloeddruk te verlagen, maar zou ook een gunstig effect kunnen hebben op migraine. Het dieet is rijk aan groenten, fruit, volkoren producten, magere zuivel, noten en peulvruchten, terwijl het de inname van zout, verzadigde vetten en bewerkte voedingsmiddelen beperkt. Hierdoor bevat het dieet veel kalium, magnesium en calcium—mineralen die een rol spelen in de regulatie van zenuwsignalen en vaatverwijding, twee processen die betrokken zijn bij migraineaanvallen.
Een gerandomiseerde studie onderzocht het effect van het DASH-dieet op migraine (Arab, 2021). Na twaalf weken bleek dat de deelnemers in de DASH-groep gemiddeld drie dagen minder migraine per maand hadden, terwijl dat in de controlegroep slechts 1,4 dagen was. Ook de ernst van de aanvallen nam significant af in de DASH-groep (een daling van 1,76 punten op een schaal van 10), terwijl de afname in de controlegroep minder uitgesproken was (0,59 punten).
7.3 Voedingspatroon rijk aan omega 3-vetzuren uit vis
Het westerse dieet bevat veel industrieel geproduceerde zaadoliën (zoals zonnebloemolie) en weinig van de omega 3-vetzuren EPA en DHA. Dergelijke vetzuren komen veel voor in vette vis zoals zalm en makreel.
In een gerandomiseerde studie at een groep mensen met migraine een dieet met meer omega 3-vetzuren (Ramsden, 2021). Na 16 weken hadden zij circa twee dagen minder migraine per maand. Ook het aantal uren met matige tot ernstige hoofdpijn nam af met 0,8 uur per dag. De onderzoekers vermoeden dat dit effect komt doordat omega 3-vetzuren helpen om ontstekingen en pijnreacties in de hersenen te verminderen.
8. Leefstijlpijler 2: migraine en slaap
Slaap speelt een cruciale rol bij het ontstaan en het verminderen van migraineaanvallen. Slechte slaapkwaliteit, een onregelmatig slaappatroon, en slaapstoornissen zoals slapeloosheid of slaapapneu zijn bekende risicofactoren voor migraineaanvallen.
8.1 Effecten van slaapinterventies op migraine
Onderzoek naar slaapinterventies toont indrukwekkende resultaten:
- Hoofdpijnfrequentie Studies laten zien dat slaapinterventies de frequentie van hoofdpijndagen aanzienlijk kunnen verminderen (Sullivan, 2019). In een van de onderzoeken nam het aantal hoofdpijndagen bijvoorbeeld af van gemiddeld 22,7 naar 11,6 dagen per maand (Smitherma, 2016). Andere onderzoeken lieten eveneens een grote verbetering zien.
- Hoofdpijnintensiteit Hoewel sommige studies significante afnames in pijnintensiteit rapporteren, zijn de resultaten hier wisselender.
8.2 Slaaphygiëne: de basis voor een goede nachtrust
Slaaphygiëne omvat aanpassingen die de kwaliteit van de slaap verbeteren. Denk daarbij aan tips zoals:
- Ga elke dag rond dezelfde tijd uit bed, ook al ben je niet uitgeslapen. Doe dat ook in het weekend. Ga ook elke dag rond dezelfde tijd naar bed. Zorg dat je maximaal 8 uur in bed ligt.
- Drink in de 6 uur voordat je gaat slapen geen koffie, zwarte of groene thee, ijsthee, cola, energiedrank of andere drankjes waar cafeïne in zit.
- Drink geen alcohol om in slaap te vallen. Door alcohol wordt de kwaliteit van je slaap minder goed.
- Leg je telefoon, tablet of computer weg 1 of 2 uur voordat je gaat slapen.
Het licht van je beeldscherm houdt je wakker.
Zo zijn er nog meer. Een goed overzicht van tips voor slaaphygiëne vind je op thuisarts.nl. Bij ernstige slaapklachten kan een doorverwijzing naar een slaapoefentherapeut helpen.
9. Leefstijlpijler 3: migraine en beweging
Er is enig bewijs dat matig-intensieve beweging het aantal migrainedagen kan verminderen. Het effect lijkt relatief klein (gemiddeld 0,6 dag minder per maand). Over de intensiteit van de pijn en de duur van de aanvallen kunnen onderzoekers geen duidelijke conclusies trekken (Lemmens, 2019).
Het is ook nog niet duidelijk wat voor soort beweging het beste is voor mensen met migraine. Er zijn verschillende soorten bewegen onderzocht, bijvoorbeeld wandelen, fietsen, cross-training, joggen en combinaties daarvan. Wat wel uit de literatuur blijkt is dat dit soort matig-intensieve beweging beter werkt dan high intensity training (HIT) of krachttraining.
Kortom het volgen van de Nederlandse beweegrichtlijn kan verstandig zijn: minstens 150 minuten per week matig intensieve inspanning, verspreid over meerdere dagen.
10. Leefstijlfactor 4: migraine en stress
Stress is een van de meest gerapporteerde triggers bij migraine. Een gerichte aanpak van stress kan helpen bij het verminderen van migraineklachten.
10.1 Bewijs voor het belang van stressreductie
Verschillende onderzoeken tonen aan dat stressreductie effectief is bij migraine. Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (Harris, 2015), biofeedback en ontspanningstechnieken, hebben bewezen het aantal migrainedagen te verminderen en de ernst van de aanvallen te verkleinen (Ailani, 2021).
Bij biofeedback beheerst de patiënt lichaamsfuncties zoals ademhaling, hartslag of spierspanning bewust om stress, pijn of andere klachten te verminderen. Onderzoekers naar biofeedback laten zien dat mensen met migraine hiermee circa 60 procent verbetering van hun symptomen ervaren (Nestoriuc, 2008).
Deze interventies zijn veilig en een waardevolle aanvulling, vooral voor patiënten die gevoelig zijn voor stressgerelateerde triggers.
10.2 Stressbronnen en aanpak
De aanpak van stress is afhankelijk van de specifieke bron en situatie. Hier volgen enkele veelvoorkomende stressbronnen en manieren om ze aan te pakken:
- Rouwverwerking Migraine kan worden omschreven als een vorm van ‘levend verlies’. Mensen kunnen verschillende fases van rouw ondergaan, zoals boosheid, frustratie of ontkenning. Als mensen langdurig in rouw zijn om migraine, dan kan dat leiden tot chronische stress. Het leren accepteren van migraine als onderdeel van het leven kan helpen om de psychologische belasting te verlichten.
- Angststoornissen Angst voor een migraineaanval kan leiden tot een vicieuze cirkel van angst en migraineaanvallen. Een behandeling voor angst zoals met cognitieve gedragstherapie of ACT kan helpen om deze cyclus te doorbreken.
- Onbewuste stress Sommige mensen ervaren stress zonder het zelf te beseffen. Biofeedbacktherapie kan helpen om meer bewustzijn te krijgen van lichamelijke spanningen en te leren hoe deze te verminderen.
Dan zijn er nog specifieke aanpakken voor andere situaties (stress op het werk, trauma’s etc.). Naast deze specifieke aanpakken kunnen ook regelmatige ontspanningsoefeningen, zoals ademhalingsoefeningen, helpen om stress te verminderen. Zie bijvoorbeeld Care 4 Migraine voor praktische tips. Aanbevolen wordt om deze oefeningen twee keer per dag te doen.
11. Conclusie
Migraine is een complexe aandoening waarbij genetische factoren, triggers en de leefstijl een grote rol spelen. Omdat medicamenteuze behandelingen vaak beperkt zijn in hun effectiviteit, en het vinden van triggers in de praktijk lastig blijkt, kan het aanpassen van de leefstijl een goed alternatief of aanvullende behandeling zijn.
Door de juiste leefstijlkeuzes te maken op het gebied van voeding, slaap, beweging en stressmanagement, kan de frequentie en ernst van migraineaanvallen aanzienlijk worden verminderd.
Onderzoek naar het effect van voeding laat een mogelijk gunstig effect zien van het ketogeen dieet, DASH-dieet en een voedingspatroon rijk aan omega 3-vetzuren.
Daarnaast kan het verbeteren van slaapgewoonten een sterk effect hebben op migraine. Ook lichaamsbeweging kan helpen. Voor mensen met stressgerelateerde triggers kunnen bepaalde therapieën en dagelijkse ontspanningsoefeningen goed werken.
Deze leefstijlaanpassingen doen kan een effectieve en duurzame manier zijn om de controle over migraine te vergroten. Begin vandaag dus nog en ontdek wat een gezonde leefstijl voor jou kan betekenen.
Veel gestelde vragen (F.A.Q.)
Kun je migraine natuurlijk behandelen zonder medicijnen?
Ja, leefstijlaanpassingen kunnen migraineaanvallen aanzienlijk verminderen. Uit onderzoek blijkt dat aanpassingen in voeding, slaap, beweging en stressmanagement effectief kunnen zijn bij het verminderen van zowel de frequentie als ernst van migraineaanvallen. Deze aanpak richt zich op de onderliggende oorzaken in plaats van alleen op de symptomen.
Welke diëten zijn effectief tegen migraine?
Verschillende voedingspatronen tonen veelbelovende resultaten bij migraine. Het ketogeen dieet (met minder dan 50 gram koolhydraten per dag) bleek migraineaanvallen te halveren bij 58 tot 83 procent van de deelnemers aan een studie. Het DASH-dieet (rijk aan groenten, fruit en mineralen) zorgde voor een vermindering van 3 migrainedagen per maand. Daarnaast liet een dieet rijk aan omega 3-vetzuren uit vis een vermindering van ongeveer 2 dagen migraine per maand zien.
Wat is het verband tussen slaap en migraine?
Slaap speelt een cruciale rol bij migraine. Een slechte slaapkwaliteit, onregelmatige slaappatronen en slaapstoornissen vergroten het risico op migraineaanvallen. Onderzoek toont aan dat slaapinterventies het aantal hoofdpijndagen aanzienlijk kunnen verminderen, in een van de studies van gemiddeld 22,7 naar 11,6 dagen per maand. Een regelmatig slaappatroon en een goede slaaphygiëne zijn essentieel.
Hoe kan ik stress verminderen om migraineaanvallen te voorkomen?
Stress is een van de meest gerapporteerde triggers bij migraine. Effectieve methodes voor stressreductie zijn cognitieve gedragstherapie, biofeedback en ontspanningstechnieken. Met biofeedback ervaren mensen met migraine ongeveer 60 procent verbetering van hun symptomen. Regelmatige ontspanningsoefeningen zoals ademhalingsoefeningen, tweemaal daags uitgevoerd, kunnen ook helpen om stress te verminderen.
Heeft beweging invloed op migraine?
Ja, er is wetenschappelijk bewijs dat matig-intensieve beweging het aantal migrainedagen een beetje kan verminderen, gemiddeld met 0,6 dag per maand. Matig-intensieve beweging zoals wandelen, fietsen en joggen blijkt effectiever dan high intensity training (HIT) of krachttraining. Het volgen van de Nederlandse beweegrichtlijn (minstens 150 minuten per week matig intensieve inspanning, verspreid over meerdere dagen) is aan te raden.
Is het ketogeen dieet effectief tegen migraine?
Het ketogeen dieet toont veelbelovende resultaten bij migraine. Onderzoek laat zien dat een ketogeen dieet (met minder dan 50 gram koolhydraten per dag) leidde tot een vermindering van 6 versus 2 migrainedagen per maand. Een andere studie toonde een afname van 17 naar 3 aanvallen per maand, met een vermindering in ernst van 8 naar 4 op een schaal van 10. Het dieet werkt mogelijk doordat de hersenen overschakelen van glucose naar ketonen als energiebron.
Hoe kan ik migrainetriggers herkennen en vermijden?
Het identificeren van triggers is complex omdat ze per persoon verschillen en vaak in combinatie optreden. Bovendien worden waarschuwingssignalen (zoals vermoeidheid of stemmingswisselingen) vaak verward met triggers. Het bijhouden van een migrainedagboek kan helpen bij het identificeren van patronen. In plaats van je alleen te richten op het vermijden van specifieke triggers, is het effectiever om te focussen op een gezonde leefstijl die de onderliggende gevoeligheid voor migraine vermindert.
Welke leefstijlaanpassingen zijn het meest effectief bij migraine?
De meest effectieve leefstijlaanpassingen richten zich op vier pijlers: voeding (zoals het ketogeen dieet, DASH-dieet of omega 3-rijk dieet), slaap (een regelmatig slaappatroon en goede slaaphygiëne), beweging (150 minuten matig-intensieve inspanning per week) en stressmanagement (cognitieve gedragstherapie, biofeedback of ontspanningstechnieken). De combinatie van deze aanpassingen kan zowel de frequentie als ernst van migraineaanvallen aanzienlijk verminderen.
