Voeding en Diabetes type 2: oorzaak en oplossing

De vorige post beschreef hoe voeding een oorzaak is van verschillende chronische ziektes en hoe voeding kan worden ingezet om dit te voorkomen en terug te draaien. Diabetes type 2 is een goed voorbeeld van hoe voeding een probleem is en ook kan worden ingezet als medicijn. Een poging om de interactie tussen voeding en Diabetes type 2 simpel uit te leggen (voor meer info, zie deze heldere uitleg van internist Yvo Sijpkens):

Voeding als probleem

Koolhydraten die je eet worden afgebroken tot glucose. De glucose komt in het bloed terecht en hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel. Zie ook afbeeldingen 1 en 2.
Bij gezonde mensen gebruiken de lichaamscellen de glucose voor energie. Om dit proces te helpen maakt het lichaam, de alvleesklier, het hormoon insuline aan. De insuline helpt de cellen om glucose op te nemen. De bloedsuikerspiegel zakt dan weer.
Daarnaast zorgt insuline ervoor dat de koolhydraten die je nog meer binnenkrijgt niet worden omgezet in nóg meer glucose (omdat je bloedsuikerspiegel al hoog is). Het lichaam gaat deze extra koolhydraten opslaan als vet. Deze vetcellen hebben een nadeel: ze zijn minder gevoelig voor insuline. Daarom moet je alvleesklier (nog) meer insuline aanmaken. En dan komen we weer bij het begin van het verhaal: dat insuline zorgt voor meer vetopslag. Oftewel: een neerwaartse spiraal.
Dus eet je vaak ongezonde koolhydraten, en/of heb je (daardoor) veel vetcellen? Dan moet je alvleesklier flink aan de bak om insuline te produceren. Op den duur raakt de alvleesklier overbelast. De alvleesklier gaat dan minder insuline produceren of stopt er zelfs helemaal mee. Het gevolg? De bloedsuikerspiegel stijgt en blijft hoog. Deze blijvende verhoogde bloedsuikerspiegel noemen we diabetes type 2. Naast voeding omschrijft Yvo Sijpkens in zijn video dat er ook andere factoren invloed hebben op het hormoon insuline (zie LINK).

Afbeelding 1. Wat gebeurt er o.a. als je koolhydraten eet? Begin bij ‘Start’. De roze cirkel laat het proces zien voor iemand met diabetes, of een voorstadium daarvan. De gele cirkel toont het proces in een gezond lichaam. De blauwe cirkel toont de relatie met overgewicht.

Afbeelding 2. Een voorbeeld van een bloedsuikerspiegel van een gezond persoon (roze) en iemand met diabetes type 2 (gele lijn).

Voeding als oplossing

Voor zowel mensen met een verhoogde bloedsuikerspiegel als mensen die dit willen voorkomen, is het dus belangrijk dat ze minder (ongezonde) koolhydraten eten en een gezond gewicht hebben. En dit is mogelijk met voeding! Onderzoek toont aan dat het verminderen van de koolhydraatinname positief effect heeft op de bloedsuikerspiegel, de aanmaak van het hormoon insuline en ook gunstig is voor je gewicht, cholesterol en bloeddruk[1].
Een weetje tussendoor: In tegenstelling tot vet en eiwitten heeft een mens namelijk niet per se koolhydraten uit voeding nodig om te overleven[2]. Het lichaam kan namelijk zelf de benodigde koolhydraten (glucose)aanmaken uit eiwit. Wie hier meer over wil lezen: dit proces heet Gluconeogenese.
Daarom kiezen sommige mensen om minder koolhydraten te eten. Mensen die koolhydraatarm eten krijgen per dag minder dan 70 gram koolhydraten binnen[3]. Een extreme variant van koolhydraatbeperking, waarbij je mikt op minder dan 50 gram koolhydraten per dag, wordt het keto dieet genoemd. Om toch genoeg energie binnen te krijgen eten deze mensen meer eiwit en/of vet.

Wie helpt mij?

Minder koolhydraten eten is soms niet makkelijk. Want: waar zitten koolhydraten in? Wat mag ik wel/niet eten? Wat is een koolhydraatarm alternatief voor de boterham? En hoe ga je om met de vele verleidingen in de omgeving? Omdat steeds meer mensen het belang van koolhydraatbeperking inzien, wordt de vraag naar ondersteuning steeds groter. De markt speelt in op deze vraag.
Zo is er steeds meer informatie te vinden over koolhydraten en het effect op onze gezondheid. Wat mij zelf inspireert zijn de visuele kaarten die laten zien hoeveel je van bepaalde producten kan eten en daarbij een bepaald aantal gram koolhydraten binnen te krijgen. Wil je onder de 20 gram koolhydraten blijven? Dan kan je kiezen tussen een half wit bolletje brood of zo’n 30 eieren. Of heb je liever 1.5 kilo spinazie? Benieuwd naar meer voorbeelden? Zie: https://www.dietdoctor.com/low-carb/visual-guides

Ook zijn er steeds meer koolhydraatarme recepten te vinden en hebben veel supermarkten een schap met koolhydraatarme producten.

Om het nog makkelijker te maken bieden maaltijdboxen – zoals Ekomenu, een aanrader! –producten en bijbehorende recepten voor maaltijden met minder en gezondere koolhydraten.
Klik hier voor een mooi overzicht van maaltijdboxen.

Klik hier voor diabetesrecepten en diabetes maaltijdboxen

Verder zijn er verschillende technische ontwikkelingen die maatwerk inzicht geven. Onder andere door het bijhouden van wat je eet en het meten van je leefstijl, voedingsbehoefte en persoonlijke reactie op voeding. Hier gaat een toekomstige post verder op in.

Daarnaast zijn er leefstijlprogramma’s die helpen om diabetes type 2 om te keren. Een van deze programma’s is het online programma diabetes2doorbreken van Stichting JLAM.

Concluderend

Verkeerde voeding kan bijdragen aan het ontwikkelen van chronische ziektes zoals diabetes type 2. Dit betekent ook dat voeding kan worden ingezet om deze te voorkomen, dit proces te vertragen, en de gezondheid te verbeteren. In sommige gevallen kunnen mensen zelf de ziekte omkeren door een aanpassing in voeding. Zo blijkt dat een beperking van (ongezonde) koolhydraten helpt een gezonde bloedsuikerspiegel te behouden of te verkrijgen. Stichting Je Leefstijl Als Medicijn biedt hierin support. Fantastisch toch?!

[1] Westman, E. C., Feinman, R. D., Mavropoulos, J. C., Vernon, M. C., Volek, J. S., Wortman, J. A., … Phinney, S. D. (2007). Low-carbohy­drate nutrition and metabolism 1–3. (6), 276–284.

[2] Ludwig, D. S., Hu, F. B., Tappy, L., & Brand-Miller, J. (2018). Dietary carbohydrates: Role of quality and quantity in chronic disease. BMJ (Online), 361. https://doi.org/10.1136/bmj.k2340

[3] https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/eten-met-diabetes/koolhydraatbeperkt-of-koolhydraatarm-dieet

Een artikel geschreven door Ir. Veerle van Engen

Leefstijl op maat - de volledige planning van artikelen door Veerle

Lees ook of meld je aan

Voeding op maat - personalised nutrition

In deze serie van artikelen geeft Ir. Veerle van Engen haar visie over voeding op maat, voeding op recept, voeding die het best bij jou past.

Lees ook haar thesis op de site van TU Delft Towards shoppable health

Of bekijk de de online presentatie van de master thesis van Veerle